Cliënten interviewen in een deels gesloten GGZ- kliniek. Een uitdaging?
De directie van een GGZ-kliniek met verblijfafdeling voor mensen met een ernstige psychiatrische aandoeningen vroeg ons onderzoek te doen naar hoe hun cliënten het verblijf en de behandeling ervaren. De directieleden waren erg benieuwd naar de cliëntervaringen maar ze vroegen zich af of het externe onderzoekers wel zou lukken bij hun cliënten informatie op te halen. De cliënten waren immers vaak nog erg ontregeld, zouden misschien moeilijk kunnen focussen op de gestelde vragen en konden soms agressief zijn. Maar wij hebben veel ervaring met het interviewen van mensen met ernstige psychiatrische problemen en hadden er wel vertrouwen in. We namen de opdracht om 15 cliënten te interviewen met belangstelling aan.
Opzet van het onderzoek
Het Centrum voor Cliëntervaringen (CvC) doet altijd participatief onderzoek, dat wil zeggen dat van onderzoeksopzet tot en met eindproduct wordt meegedacht en meegeholpen door mensen uit de te onderzoeken doelgroep. Daarom stelden we een onderzoeksteam met twee ervaringsdeskundige onderzoekers en twee teamleden van de instelling samen.
Met het onderzoeksteam stelden we een informatieblad en toestemmingsformulier voor de respondenten en een gespreksleidraad voor de interviewers op. De teamleden maakten een random selectie van 15 cliënten die geïnterviewd zouden worden, en vroeg hen vooraf om medewerking en toestemming.
Verloop onderzoeksfase
Met de geselecteerde cliënten werd afgestemd en concreet ingepland wanneer ze geïnterviewd konden worden. Toch lukte het niet altijd om de cliënten op dat afgesproken tijdstip te interviewen omdat in sommige gevallen bleek dat op die dag de cliënt in kwestie niet goed in zijn vel zat of toch niet mee wilde doen. We moesten het interviewrooster daarom meermaals op het laatste moment aanpassen. Op de gesloten afdeling was het iets moeilijker om bewoners te vinden die bereid waren ons te woord te staan.
Uiteindelijk hebben we 11 bewoners van de open en 4 cliënten van de gesloten afdeling geïnterviewd. Voor de analyse viel één respondent van de gesloten afdeling af omdat zijn antwoorden niet aansloten op de vragen die we stelden.
Open en mededeelzaam
Over het algemeen waren de cliënten open en mededeelzaam. We konden relatief makkelijk contact leggen. De cliënten leken zich snel op hun gemak te voelen bij de ervaringsdeskundige onderzoekers. Opvallend was dat de cliënten zich in het eerste contact vooral richtten tot de onderzoeker, die door haar uiterlijk – blauw haar en kleurrijke, opvallende kleding – niet snel geassocieerd zou worden met een hulpverlener of andere professional, eerder als één van hen. Dit droeg bij aan een vertrouwelijk, open en gelijkwaardig gesprek.
Sommige respondenten hadden moeite zich te concentreren, enkelen waren soms achterdochtig en waren bang dat hun antwoorden nadelige consequenties konden hebben op hun verblijf. Soms kregen we sociaal wenselijke antwoorden op onze vragen. Dat viel op als we het over middelengebruik hadden maar ook over hoe vaak mensen zeiden te sporten bijvoorbeeld. Dat bleek niet altijd overeen te komen met de observaties van de medewerkers.
Duur van het interview
De interviews duurden tussen 16 en 53 minuten. Gemiddeld konden we langer in gesprek met de bewoners van de open afdeling (gemiddeld 33 minuten) dan met de bewoners van de gesloten afdeling (gemiddeld 19 minuten). Dat is te verklaren door het feit dat er in de gesloten afdeling mensen verblijven met zwaardere en complexere problemen, die vaak meer moeite hebben zich voor langere tijd op een onderwerp te focussen.
Conclusies
Tegen de verwachting van de directie in hebben we veel informatie kunnen ophalen van de cliëntengroep. We moesten ons wel enigszins flexibel opstellen omdat we vooraf moeilijk konden inplannen wanneer we een cliënt konden spreken. Er waren dagen dat we geen mensen konden spreken en andere dagen waar opeens drie mensen achter elkaar bereid waren geïnterviewd te worden.
We hebben ook met associatiekaarten (plaatjes) gewerkt om op informele manier met mensen op de gesloten afdeling in gesprek te komen maar dat bleek achteraf niet nodig te zijn. Ze waren meer in ons geïnteresseerd dan in de kaarten. Hun aandacht hadden we dus wel, maar toch was het moeilijk sommigen te motiveren om aan een interview deel te nemen. Veel voelden zich niet lekker, waren erg onrustig of hadden wanen. En het werkte beter om zeer directe vragen te stellen dan via de omweg van plaatjes met hen in gesprek te raken over hun ervaringen.
Analyse
Na een eerste analyse van de interviewresultaten nodigden we vijf cliënten uit voor een groepsbijeenkomst om samen de uitkomsten te bespreken en te prioriteren. We konden hierdoor de bevindingen aanscherpen en bijstellen.
De informatie die de respondenten gaven laat zien hoe zij het leven, de behandeling en de gebeurtenissen in de instelling beleven. We hebben die ervaringen in een uitgebreid rapport beschreven. Daarnaast hebben we van de belangrijkste resultaten een poster gemaakt die we op de verschillende afdelingen hebben verspreid. De staf wilde aan de hand van de posters in gesprek gaan met de cliënten op hun afdeling.
*De poster is voor dit artikel iets aangepast zodat niet te herleiden is in welke kliniek we het onderzoek hebben uitgevoerd.
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!